Κληρονομική διαδοχή
Εκ διαθήκης ή Εξ αδιαθέτου διαδοχή κατά τάξεις
Διαθήκη
Διαθήκη είναι η μονομερής δικαιοπραξία με την οποία ο διαθέτης εκδηλώνει τη βούλησή του για το πώς θα διατεθεί η περιουσία του μετά τον θάνατό του. Η διαθήκη είναι μια τυπική δικαιοπραξία, με την έννοια ότι καταρτίζεται με ορισμένο τύπο, είτε χειρόγραφα, από το χέρι του διαθέτη και με αναφορά της ημερομηνίας σύνταξης της (ιδιόγραφη διαθήκη), είτε με τη συνδρομή συμβολαιογράφου, ο οποίος καταγράφει τη βούληση του διαθέτη ενώπιον μαρτύρων (δημόσια διαθήκη), είτε τέλος με την παράδοση της διαθήκης από τον διαθέτη στο συμβολαιογράφο ενώπιον της παρουσίας μαρτύρων (μυστική διαθήκη).
Εξ αδιαθέτου διαδοχή
Σε περίπτωση μη ύπαρξης διαθήκης, η κληρονομική διαδοχή πραγματοποιείται κατά τάξεις, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις οικείες διατάξεις του Αστικού Κώδικα. Πρόκειται για την εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή, η οποία σκοπεί στην προστασία της οικογένειας του κληρονομούμενου αλλά και την ασφάλεια των συναλλαγών, καθώς εκτός από το ενεργητικό της περιουσίας, κληρονομούνται και οι υποχρεώσεις της κληρονομιαίας περιουσίας. Η κληρονομιά, στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής, μοιράζεται με οριζόμενη από το νόμο σειρά σε συγκεκριμένα πρόσωπα και κατά ορισμένα ποσοστά.
Έτσι στην πρώτη τάξη καλούνται οι κατιόντες του κληρονομουμένου κατ’ ισομοιρία, κατά ίσα, δηλαδή, μερίδια και ο επιζών σύζυγος κατά ποσοστό ¼. Αξίζει να επισημανθεί ότι ο επιζών σύζυγος, ανεξάρτητα από τη τάξη με την οποία καλείται, παίρνει ως εξαίρετο, τα σκεύη και τα έπιπλα, τα ενδύματα και τα οικιακά αντικείμενα του θανόντος και εάν υπάρχουν τέκνα του συζύγου που πέθανε, τότε για λόγους επιείκειας, λαμβάνονται υπόψιν και οι δικές τους ανάγκες. Ωστόσο, το κληρονομικό δικαίωμα του συζύγου αποκλείεται εφόσον υπάρχει διαζευκτήριο ή ο κληρονομούμενος έχοντας βάσιμο λόγο διαζυγίου, είχε ασκήσει αγωγή διαζυγίου πριν την το θάνατό του.
Ως κληρονόμοι στη δεύτερη τάξη καλούνται οι γονείς του κληρονομουμένου (κατ’ ισομοιρία), τα αδέλφια του (κατ’ ισομοιρία), τα τέκνα των αδελφών του (ανίψια του) κατά ρίζες και τα εγγόνια των αδελφών του κατά ρίζες. Σε αυτή τη περίπτωση, ο επιζών σύζυγός καλείται σε ποσοστό ½ επί της κληρονομιαίας περιουσίας.
Ως κληρονόμοι στην τρίτη τάξη καλούνται ο επιζών σύζυγος κατά ποσοστό ½ και οι παππούδες ή οι γιαγιάδες του κληρονομουμένου, τα τέκνα (θείοι του κληρονομουμένου) και τα εγγόνια τους.
Ακολουθεί η τέταρτη τάξη κατά την οποία καλούνται ο επιζών σύζυγος κατά ποσοστό ½ και οι τυχόν επιζώντες προπαππούδες και προγιαγιάδες του κληρονομουμένου, κατ’ ισομοιρία, ανεξαρτήτως εάν ανήκουν στην ίδια ή σε διάφορες γραμμές.
Σε περίπτωση μη ύπαρξης συγγενών πρώτης, δεύτερης, τρίτης και τέταρτης τάξης, στην πέμπτη τάξη καλείται αποκλειστικά ο επιζών σύζυγος ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος σε ολόκληρη τη κληρονομιά.
Τέλος, αν κατά τον χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου δεν υπάρχουν συγγενείς από εκείνους που καλούνται από το νόμο, ούτε επιζών σύζυγος, δηλαδή όταν δεν υπάρχουν συγγενείς από αυτούς που αναφέρονται στη πρώτη έως και τη πέμπτη τάξη, τότε ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος στην έκτη τάξη καλείται το Δημόσιο.