215 520 9070 & 6947 602 862 info@lawmatters.gr
Select Page

ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού – Αλλαγή Φορολογικής Κατοικίας στην Ελλάδα για μόνιμους κατοίκους εξωτερικού

Η συνηθέστερη ερώτηση που τίθεται από Έλληνες, οι οποίοι ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό είναι γιατί να αλλάξουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα, γιατί δηλαδή να ενημερώσουν τις ελληνικές φορολογικές αρχές ότι διαμένουν πλέον σε αλλοδαπό κράτος εφόσον δηλώνουν το ετήσιο εισόδημά τους στην αλλοδαπή και φορολογούνται δυνάμει των φορολογικών συντελεστών του αλλοδαπού κράτους. Η απάντηση είναι σαφής και δυστυχώς μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων φορολογούμενων έχει ελλιπή ενημέρωση ως προς τη φορολογική διαχείριση των αλλοδαπών εισοδημάτων στην Ελλάδα.

Ο φορολογικός κάτοικος Ελλάδος, ο οποίος είναι εγγεγραμμένος σε τοπική ΔΟΥ, δυνάμει της διεύθυνσης κατοικίας του στην Ελλάδα, έχει υποχρέωση δήλωσης του παγκόσμιου εισοδήματος του στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι αλλοδαπά εισοδήματα, από οποιαδήποτε πηγή (π.χ. μισθωτές υπηρεσίες, ελευθέρια επαγγέλματα, μερίσματα, τόκοι κ.α) δηλώνονται και στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως εάν έχουν δηλωθεί και φορολογηθεί στο κράτος από το οποίο προέρχονται. Βέβαια, προς αποφυγή της διπλής φορολόγησης των εισοδημάτων, η οποία εάν τυχόν επιβάλλετο θα ήταν το λιγότερο άδικη για τον φορολογούμενο, τα περισσότερα κράτη παγκοσμίως έχουν συνάψει μεταξύ τους Διμερείς Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (Σ.Α.Δ.Φ.), με τις οποίες καθορίζεται ποιο κράτος έχει δικαίωμα φορολόγησης, δυνάμει μιας σειράς από κριτήρια όπως, το είδος του εισοδήματος, το έδαφος στο οποίο γεννάται κ.α. Σε κάθε περίπτωση, το σύνηθες για την Ελλάδα είναι να λαμβάνεται υπόψιν ο αλλοδαπός φόρος που έχει επιβληθεί επί του δηλωθέντος αλλοδαπό εισοδήματος και να συμψηφίζεται με τον ελληνικό, αν και για μεγάλα εισοδήματα για τα οποία, οι ελληνικοί φορολογικοί συντελεστές είναι υψηλότεροι, όπως και η εισφορά αλληλεγγύης, προκύπτει επιπλέον φόρος στην Ελλάδα, τον οποίο ο φορολογούμενος καλείται να καταβάλει.

Εν αντιθέσει με ότι ισχύει για τον φορολογικό κάτοικο Ελλάδος, ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού, ο φορολογούμενος, δηλαδή, ο οποίος είναι εγγεγραμμένος στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού, δηλώνει και φορολογείται στην Ελλάδα, μόνον τα ελληνικής προελεύσεως εισοδήματά του, εφόσον αυτά υπάρχουν. Συνεπώς, αρκετοί από τους Έλληνες, οι οποίοι γεννούν εισόδημα στην αλλοδαπή και έχουν μεταφερθεί, κατόπιν αίτησής τους, στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού, κάνουν ετήσια μηδενική φορολογική δήλωση, συμπεριλαμβάνοντας τυχόν επιβατικά οχήματα που διατηρούν στην Ελλάδα, ή ακίνητα. Άλλως, δηλώνουν τα ετήσια εισοδήματα που γεννώνται στην Ελλάδα από διάφορες πηγές όπως ενδεικτικά ακίνητη περιουσία, τόκους καταθέσεων, συντάξεις κ.α. και φορολογούνται στην Ελλάδα αποκλειστικά για τα εισοδήματα αυτά, χωρίς να φέρουν την υποχρέωση δήλωσης των αλλοδαπών εισοδημάτων τους.

Πως όμως μπορεί ένας Έλληνας φορολογούμενος να αλλάξει τη φορολογική του κατοικία και να μεταφερθεί στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού;

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ο φορολογικός κάτοικος Ελλάδος:

  1. Έχει φυσική παρουσία στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα άνω των 183 ημερών εντός οποιασδήποτε δωδεκάμηνης περιόδου, αδιαλείπτως ή με διαλείμματα, είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για το φορολογικό έτος στη διάρκεια του οποίου συμπληρώνεται η δωδεκάμηνη περίοδος και
  2. Στην Ελλάδα βρίσκεται η μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή η συνήθης διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων, ήτοι οι προσωπικοί ή οικονομικοί ή κοινωνικοί δεσμοί του.

Συνεπώς, φυσικό πρόσωπο το οποίο διαμένει μόνιμα στο εξωτερικό και η φυσική του παρουσία στην Ελλάδα δεν ξεπερνά το όριο των 183 ημερών, εργάζεται σε αλλοδαπή χώρα και τα ζωτικά του συμφέροντα βρίσκονται στην αλλοδαπή, δύναται να αιτηθεί τη μεταφορά του στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού και να θεωρηθεί στην Ελλάδα φορολογικός κάτοικος εξωτερικού, ακόμα και αν ο σύζυγος και η οικογένειά του παραμένουν στην Ελλάδα. Για την εν λόγω μεταβολή της φορολογικής κατοικίας, ακολουθείται μια άκρως γραφειοκρατική διαδικασία ενώπιον των κατά τόπων αρμόδιων φορολογικών αρχών, οι οποίες εξετάζουν όλα τα έγγραφα και δικαιολογητικά, τα οποία καλείται να προσκομίσει ο φορολογούμενος και εφόσον δεν υφίσταται οποιοδήποτε κώλυμα για την αλλαγή της φορολογικής του κατοικίας, γίνεται δεκτή η αίτηση του και από το φορολογικό έτος κατά το οποίο υποβάλλει την αίτηση και εφεξής, έως την επιστροφή του στην Ελλάδα, είναι εγγεγραμμένος ως φορολογικός κάτοικος εξωτερικού στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού.

Διαδικασία υποβολής αίτησης μεταφοράς της φορολογικής κατοικίας

1) Χρονικό Πλαίσιο – Προθεσμίες

Τα φυσικά πρόσωπα που επιθυμούν να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό οφείλουν να υποβάλουν, το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Μαρτίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στο αρμόδιο τμήμα της ΔΟΥ στην οποία ανήκουν, αίτηση (έντυπο Μ0, Μ1 και Μ7) και τις απαραίτητες υπεύθυνες δηλώσεις. Παράλληλα, και εφόσον τα έχουν ήδη στη διάθεσή τους, συνυποβάλλουν και τα σχετικά δικαιολογητικά που αποδεικνύουν τη φορολογική τους κατοικία σε αλλοδαπό κράτος. Επειδή, ωστόσο, στην πράξη αυτό δεν είναι εφικτό και ιδίως για το σημαντικότερο αποδεικτικό έγγραφο που ζητείται από τις ελληνικές φορολογικές αρχές (Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας εκδοθέν από το αλλοδαπό κράτος), ο φορολογούμενος έχει προθεσμία το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Σεπτεμβρίου να υποβάλλει το σύνολο των δικαιολογητικών προς εξέταση του αιτήματός του.

Κατόπιν, ο αρμόδιος υπάλληλος εξετάζει το αίτημα με τα συνυποβαλλόμενα δικαιολογητικά, τη νομιμότητά τους, το περιεχόμενο, την επάρκεια και εντός δύο μηνών αποφαίνεται για την φορολογική κατοικία του αιτούντος.

Μάλιστα, προς διευκόλυνση των φορολογούμενων που αιτούνται τη μεταβολή της φορολογικής τους κατοικίας και δεδομένου ότι η απόφαση επί του αιτήματός τους εκδίδεται περί τα τέλη του έτους, η προθεσμία υποβολής της ετήσιας φορολογικής τους  δήλωσης μετατοπίζεται από την 30η Ιουνίου του τρέχοντος έτους στην 31η Δεκεμβρίου του έτους.

2) Δικαιολογητικά: Αλλοδαπά έγγραφα, αντίγραφα, πρωτότυπα, μεταφρασμένα;

-Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας. Το εν λόγω Πιστοποιητικό εκδίδεται από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές του αλλοδαπού κράτους και αναγράφει ρητώς το έτος το οποίο αφορά.

Στοιχεία για την απασχόληση του φορολογούμενου στην αλλοδαπή, από τα οποία αποδεικνύεται ο μόνιμος ή μακροπρόθεσμος χαρακτήρας της απασχόλησης, όπως αντίγραφα των Συμβάσεων Εργασίας. Ελλείψει Σύμβασης Εργασίας με αλλοδαπό εργοδότη και εφόσον ο φορολογούμενος απασχολείται στην αλλοδαπή ως ελεύθερος επαγγελματίας (self- employee), αντίγραφο εγγραφής στις αλλοδαπές φορολογικές αρχές προς έναρξη εργασιών. Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος, δεν εργάζεται στο εξωτερικό, είτε ως μισθωτός, είτε ως ελεύθερος επαγγελματίας και υπάρχει υπάρχει αδυναμία προσκόμισης των προηγουμένων, προσκομίζεται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή από την οποία να προκύπτει η συνήθης διαμονή του φορολογούμενου.

-Αντίγραφο της Σύμβασης Μίσθωσης Κατοικίας στην αλλοδαπή. Εφόσον ο φορολογούμενος φιλοξενείται και δεν μισθώνει κάποια κατοικία, θα χρειαστεί συμπληρωματικά Υπεύθυνη Δήλωση του προσώπου που τον φιλοξενεί με επικυρωμένο το γνήσιο της υπογραφής του από δημόσια ελληνική αρχή (ΚΕΠ ή αστυνομικό τμήμα ή προξενική αρχή) καθώς και μισθωτήριο συμβόλαιο ότι το πρόσωπο αυτό μισθώνει την κατοικία, άλλως αντίγραφο λογαριασμού κοινής ωφέλειας από τον οποίο προκύπτει ότι διαμένει εκεί. 

Εκτός των ως άνω εγγράφων συνήθως υποβάλλονται και τα ακόλουθα δικαιολογητικά, αν και κατά περίπτωση διαφέρουν:

-Πιστοποιητικό από τις αλλοδαπές δημοτικές αρχές ότι ο φορολογούμενος είναι δημότης της πόλης στην οποία διαμένει.

-Αντίγραφο λογαριασμού κοινής ωφέλειας στην αλλοδαπή από το οποίο προκύπτει η διεύθυνση κατοικίας.  

-Αντίγραφο αλλοδαπής φορολογικής δήλωσης ή εκκαθαριστικού. 

-Αντίγραφο Τραπεζικών Λογαριασμών που διατηρεί ο φορολογούμενος στην αλλοδαπή (αρκεί και μόνο ένας). 

7. Αντίγραφο Αριθμού Κοινωνικής Ασφάλισης στο εξωτερικό.


Για τη γνησιότητα των αλλοδαπών δημοσίων εγγράφων, τα οποία έχουν συνταχθεί στο έδαφος του αλλοδαπού κράτους, απαιτείται σφραγίδα της Χάγης (apostille) καθώς και επίσημη μετάφραση στην Ελληνική γλώσσα είτε από εγκεκριμένο μεταφραστικό κέντρο (ή την Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών), είτε από δικηγόρο. Από τη διαδικασία αυτή εξαιρούνται  τα πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας που εκδίδουν οι φορολογικές αρχές των ΗΠΑ και της Τουρκίας, στο πλαίσιο των ΣΑΔΦΕ που έχουν συναφθεί με τη χώρα μας.

Συνήθη κωλύματα που οδηγούν σε απορριπτική απόφαση

1) Οικονομικοί δεσμοί με την Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

– Εάν ο φορολογούμενος διατελεί διαχειριστής σε εταιρεία ή μονοπρόσωπος έταιρος σε Ε.Π.Ε ή ΙΚΕ,

– Εξακολουθεί να είναι ομόρρυθμος ή ετερόρρυθμος εταίρος κατά την ημερομηνία που αιτείται την αλλαγή της φορολογικής του κατοικίας, ή εν γένει εξακολουθεί να μετέχει στη διοίκηση ή διαχείριση νομικού προσώπου με έδρα την Ελλάδα (π.χ. Διευθύνων Σύμβουλος σε Α.Ε.).

– Διατηρεί ανοιχτά φορολογικά βιβλία στην Ελλάδα, ήτοι υπάρχει ενεργή ατομική επιχείρηση στην Ελλάδα.

2) Μη επαρκή δικαιολογητικά

Μη προσκόμιση των απαιτούμενων εκ του νόμου δικαιολογητικών ή άλλων επιπρόσθετων αποδεικτικών εγγράφων που δύναται να ζητήσει ο αρμόδιος υπάλληλος, με αποτέλεσμα ο φάκελος να παρουσιάζει ελλείψεις. Συχνά, το πρόβλημα εντοπίζεται στο Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας που εκδίδεται από αλλοδαπές αρχές όχι με τις διατυπώσεις που ορίζει υποχρεωτικά ο νόμος (π.χ. δεν αναφέρει το συγκεκριμένο φορολογικό έτος ή ότι ο αιτών θεωρείται φορολογικός κάτοικος του κράτους ή δε φέρει τη Σφραγίδα της Χάγης κ.α.).

3) Σχέση φορολογούμενο με το ελληνικό κράτος

Εάν ο φορολογούμενος είναι διορισμένος δημόσιος υπάλληλος, ακόμη και αν βρίσκεται σε αργία, άδεια άνευ αποδοχών κ.α.

4) Μη δήλωση αλλοδαπών εισοδημάτων κατά τα προηγούμενα έτη καίτοι υφίστατο υποχρέωση προς τούτο

Συνήθως προκύπτει η μη δήλωση των αλλοδαπών εισοδημάτων από την εξέταση των εγγράφων που προσκομίζει ο φορολογούμενος για σκοπούς υποστήριξης της αίτησης,

όπως συμβάσεις εργασίας, εγγραφή σε φορολογική αρχή του αλλοδαπού κράτους κ.α. Σε αυτή την περίπτωση, ο αιτών καλείται να δηλώσει αναδρομικά τα αλλοδαπά εισοδήματά του προκειμένου να μην απορριφθεί η αίτησή του εξ αυτού του λόγου.

5) Ο φορολογούμενος διατελεί φορολογικός εκπρόσωπος άλλου φορολογούμενου που διαμένει στην αλλοδαπή

Στην περίπτωση αυτή, ο φορολογούμενος πριν αιτηθεί τη μεταφορά της φορολογικής του κατοικίας και υποδείξει το φυσικό πρόσωπο, το οποίο θα διορισθεί ως φορολογικός του εκπρόσωπος στην Ελλάδα, θα πρέπει να παραιτηθεί από φορολογικός εκπρόσωπος άλλου φυσικού προσώπου.

Σύζυγοι με χωριστή φορολογική κατοικία


Κατά το παρελθόν, η ύπαρξη συζυγικών δεσμών με Έλληνα φορολογούμενο συνεπαγόταν αυτόματα για τις ελληνικές φορολογικές αρχές ότι λόγω των προσωπικών δεσμών που διατηρούσε το φυσικό πρόσωπο στην Ελλάδα με την οικογένειά του, μολονότι  ζούσε μόνιμα και δραστηριοποιούταν στο εξωτερικό, βρίσκονται de facto στην Ελλάδα. Έτσι, θεωρούταν αυτόματα φορολογικός κάτοικος Ελλάδας και δεν εξετάζονταν άλλοι παράμετροι όπως σύνολο ημερών διαμονής στο εξωτερικό, οικονομικοί δεσμοί κ.α.


Ωστόσο, με την έκδοση σχετικής εγκυκλίου από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) επεξηγείται πλήρως το νομικό πλαίσιο διαφορετικής φορολογική κατοικία των συζύγων και οι προϋποθέσεις υπαγωγής τους σε αυτό το καθεστώς. Κατά αυτόν τον τρόπο, δύναται πλέον ένας εκ των συζύγων να αιτείται τη μεταβολή της φορολογικής του κατοικίας, ενώ ο άλλος να παραμένει φορολογικός κάτοικος Ελλάδος. Για την περίπτωση αυτή, απαιτούνται πρόσθετα δικαιολογητικά, από τα οποία προκύπτει ότι ο αιτούμενος τη μεταβολή πράγματι βρίσκεται εκτός Ελλάδος και έχει οργανώσει τη ζωή του στην αλλοδαπή κατά τρόπο μόνιμο ή διαρκή.

Αναδρομική αλλαγή φορολογικής κατοικίας

Για τους φορολογούμενους, οι οποίοι καίτοι βρίσκονται στο εξωτερικό επί σειρά ετών, δεν έχουν ακόμα προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες ενώπιον των ελληνικών φορολογικών αρχών προς ενημέρωση της μόνιμης διαμονής τους στην αλλοδαπή και ένταξής τους στο καθεστώς των φορολογικών κατοίκων εξωτερικού, υπάρχει η δυνατότητα να αιτηθούν σήμερα αναδρομικά τη μεταβολή της φορολογικής τους κατοικίας. Μάλιστα, για την περίπτωση αυτή, δεν προβλέπονται προθεσμίες ως προς την προσκόμιση των απαιτούμενων δικαιολογητικών αν και ο βαθμός δυσκολίας συγκέντρωσης, επικύρωσης και μετάφρασης του συνόλου των εγγράφων που προσκομίζονται στις φορολογικές αρχές καθιστά τη διαδικασία αρκετά χρονοβόρα και πιο απαιτητική. 

Σε κάθε περίπτωση, η μεταβολή της φορολογικής κατοικίας δεν συνιστά απλώς μια υποχρέωση όλων των Ελλήνων που διαμένουν στο εξωτερικό να ενημερώσουν τις ελληνικές φορολογικές αρχές και να αιτηθούν τη μεταφορά τους στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού. Η εν λόγω διαδικασία συνιστά στην πραγματικότητα μονόδρομο για όλους όσους ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, ως η επωφελέστερη οικονομικά επιλογή προκειμένου να μη φορολογούνται τα αλλοδαπά εισοδήματά τους στην Ελλάδα και να διαφύγουν τον κίνδυνο δυνάμει της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ φορολογικών αρχών παγκοσμίως, να βρεθούν εκτεθειμένοι φορολογικά στην Ελλάδα, με διοικητικά πρόστιμα και ποινικές κυρώσεις. Για τον λόγο αυτό, προς επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος και αποφυγή τυχόν απορριπτικής απόφασης για οποιονδήποτε λόγο, η συνδρομή και η εκπροσώπηση ενώπιον των ελληνικών αρχών, από έναν έμπειρο σε θέματα φορολογικής κατοικίας δικηγόρο, κρίνεται άκρως αναγκαία.

Το δικηγορικό μας γραφείο, με εμπειρία επί σειρά ετών σε υποθέσεις μεταβολής φορολογικής κατοικίας, ταχύτητα, αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα, αναλαμβάνει:

-Γνωμοδοτικά, δυνάμει του δικού σας ιστορικού, να σας ενημερώσει πλήρως για όλες τις προϋποθέσεις, τους τυχόν κινδύνους, τη συγκέντρωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών, τον τρόπο έκδοσής τους από τις αλλοδαπές αρχές, τις προθεσμίες και οποιαδήποτε άλλη αναγκαία πληροφορία ή διευκρίνιση χρειάζεστε για την αναδρομική ή μη αλλαγή της φορολογικής σας κατοικίας εφόσον βρίσκεστε ήδη στο εξωτερικό ή ακόμα και αν σκέφτεστε να δεχθείτε μια πρόταση συνεργασίας στην αλλοδαπή και θέλετε να ενημερωθείτε φορολογικά τι πρέπει να κάνετε στην Ελλάδα, πόσο συμφέρουσα είναι η επιλογή να μετοικίσετε στο εξωτερικό εάν πρόκειται να φορολογηθείτε τα αλλοδαπά εισοδήματά σας στην Ελλάδα κ.α.

-Διαδικαστικά, την κίνηση ολόκληρης της διαδικασίας μεταβολής της φορολογικής σας κατοικίας, από την αρχή έως το τέλος, έως δηλαδή την έκδοση της θετικής απόφασης δια της μεταφοράς και εγγραφής σας στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού. Στο πλαίσιο της εκπροσώπησής μας ενώπιον των ελληνικών φορολογικών αρχών, παριστάμεθα ενώπιον της κατά τόπον αρμόδιας εφορίας στην οποία βρίσκεστε εγγεγραμμένοι και ενεργούμε για λογαριασμό σας το σύνολο των διαδικαστικών πράξεων, όπως τη συμπλήρωση και υποβολή των αιτήσεων (Μ0, Μ1,Μ7), της Υπεύθυνης Δήλωσης Δήλωσης του προσώπου που διορίζεται ως φορολογικός σας εκπρόσωπος στην Ελλάδα, την υποβολή όλων των απαιτούμενων δικαιολογητικών, τη μετάφραση και επικύρωσή τους, συζητήσεις με τους αρμόδιους υπαλλήλους κατά τις επισκέψεις μας, παρακολούθηση της πορείας του φακέλου, επίλυση τυχόν κωλυμάτων που συνδέονται με το ΑΦΜ σας και απειλούν με απόρριψη το αίτημα μεταφοράς στη ΔΟΥ Κατοίκων εξωτερικού, όπως ενεργές ατομικές επιχειρήσεις, είσπραξη επιδομάτων ενώ βρισκόσασταν στην αλλοδαπή και πρέπει να επιστραφούν προκειμένου να μην απορριφθεί η αίτησή σας, διοικητικές θέσεις σε εταιρείες  κ.α.