Αποδοχή κληρονομίας
Η αποδοχή της κληρονομίας γίνεται από τον κληρονόμο είτε ρητώς είτε σιωπηρώς .
Ρητή αποδοχή κληρονομιάς
Σε περίπτωσης κτήσης εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων της κληρονομιαίας περιουσίας, ο κληρονόμος προβαίνει σε αποδοχή δια συμβολαιογραφικού εγγράφου («Πράξη Αποδοχής»), με την οποία μεταβιβάζεται σε αυτόν αιτία θανάτου το εμπράγματο δικαίωμα επί ακινήτου. Η συμβολαιογραφική πράξη μετεγγράφεται εν συνεχεία στο αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο ή καταχωρείται στο οικείο Κτηματολογικό Γραφείο ενώ, υποβάλλεται και Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς ενώπιον της αρμόδιας ΔΟΥ (ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση αναφορικά με τη Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς κατωτέρω).
Σιωπηρή αποδοχή κληρονομιάς
Όταν από πράξεις ή παραλείψεις του κληρονόμου συνάγεται η πρόθεσή του περί αποδοχής της κληρονομιάς, τότε πρόκειται για σιωπηρή αποδοχή κληρονομιάς. Τέτοιες πράξεις από τις οποίες προκύπτει η θέληση αυτή είναι ενδεικτικά η αίτηση για έκδοση κληρονομητηρίου, η άσκηση διεκδικητικής αγωγής, η υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς, η χρήση πράγματος της κληρονομιάς κ.α. Εκτός όμως από τις πράξεις του κληρονόμου, ο νόμος συνάγει σιωπηρή αποδοχή και από τυχόν παράλειψη, όπως η παρέλευση άπρακτης της τετράμηνης προθεσμίας για αποποίηση, η οποία ισοδυναμεί με πλασματική αποδοχή της κληρονομιάς, ακόμη και αν η προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομιάς παρήλθε άπρακτη από τον κληρονόμο λόγω αμέλειας.
Προθεσμία για την αποδοχή της κληρονομιάς
Νομικά δεν υφίσταται κάποια ορισμένη προθεσμία για την αποδοχή της κληρονομιάς με κατάρτιση συμβολαιογραφικού εγγράφου και μεταγραφή του στο οικείο Υποθηκοφυλακείο ή καταχώρισή στο κατά τόπον αρμόδιο Κτηματολογικό Γραφείο, ενέργειες οι οποίες μπορούν να γίνουν οποτεδήποτε από τον κληρονόμο.
Ωστόσο, δεν ισχύει το ίδιο φορολογικά, όπου τίθεται εξάμηνη προθεσμία για την υποβολή δήλωσης στην αρμόδια ΔΟΥ. Η εξάμηνη προθεσμία άρχεται:
- Σε περίπτωση ύπαρξης διαθήκης, από τη δημοσίευσή της στα βιβλία του κατά τόπον αρμόδιου Πρωτοδικείου
- Σε περίπτωση εξ αδιαθέτου διαδοχής, από τότε που επήλθε ο θάνατος του κληρονομούμενου και αποκτήθηκε η ιδιότητα του προσωρινού κληρονόμου.
Εάν παρέλθει η εν λόγω εξάμηνη προθεσμία άπρακτη, δεν υπάρχει κίνδυνος απώλειας του δικαιώματος στα πράγματα της κληρονομιάς, όμως για κάθε μήνα που δεν γίνεται η αποδοχή επιβάλλεται ένα διοικητικό πρόστιμο, το οποίο καταβάλλεται όταν και αν γίνει η υποβολή δήλωσης στη ΔΟΥ.
Θάνατος προσώπου με χρέη και οφειλές προς το Δημόσιο ή διάφορους ιδιωτικούς φορείς – Αποδοχή κληρονομίας με το ευεργέτημα της απογραφής ως επωφελέστερη για τον κληρονόμο λύση αντί της αποποίησης
Σύνηθες είναι το φαινόμενο, οι κληρονόμοι, μετά τον θάνατο του κληρονομούμενου και τη γνώση της κληρονομιάς, να έρχονται αντιμέτωποι με μια σειρά από χρέη, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις, ως παθητικό της κληρονομιαίας περιουσίας , υπερβαίνουν το ενεργητικό της, είναι, δηλαδή, υψηλότερα, από τα περιουσιακά στοιχεία του κληρονομούμενου.
Η περίπτωση αυτή ουδόλως θα πρέπει να τρομοκρατεί τους κληρονόμους και να τους στρέφει στην εύκολη λύση της αποποίησης, με την οποία αποξενώνονται οριστικά και δια παντός από την κληρονομιαία περιουσία. Η αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής έχει εξίσου επιθυμητά αποτελέσματα, με την αποποίηση ενώ, προστατεύει αφενός τον κληρονόμο και την προσωπική του περιουσία από τις απαιτήσεις των δανειστών της κληρονομίας, δίνοντάς δε επιπλέον τη δυνατότητα να επωφεληθεί από το ενεργητικό της, σε περίπτωση ικανοποίησης των δανειστών της κληρονομιαίας περιουσίας.
Συνεπώς, η αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, σε περίπτωση κατά την οποία υφίστανται χρέη και υποχρεώσεις σε βάρος της κληρονομιαίας περιούσιας, υπερτερεί σε πλεονεκτήματα, ως επιλογή, από την αποποίηση. Συγκεκριμένα, πρόκειται για το δικαίωμα του κληρονόμου, εντός τεσσάρων μηνών από τότε που έλαβε γνώση ότι κατέστη κληρονόμος και την αιτία της κληρονομιάς, να προβεί σε αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, περιορίζοντας έτσι την ευθύνη του για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς μέχρι το ενεργητικό της, δηλαδή μέχρι τη συνολική αξία της κληρονομίας και όχι στην προσωπική του περιουσία. Στην περίπτωση αυτή οι δανειστές του κληρονομούμενου – θανόντος δεν έχουν το δικαίωμα να επιδιώξουν την ικανοποίηση της απαίτησης που είχαν κατά του κληρονομούμενου στρεφόμενοι κατά της ατομικής περιουσίας του κληρονόμου, ο οποίος αποδέχθηκε με το ευεργέτημα της απογραφής. Η κληρονομιά, αν και περιέρχεται στην κυριότητα του κληρονόμου, είναι εντούτοις χωρισμένη από την ατομική του περιουσία και προσφέρεται για την ικανοποίηση των δανειστών για τις απαιτήσεις τους κατά του κληρονομούμενου – θανόντος. Μετά την ικανοποίηση των δανειστών, είναι σύνηθες στην πράξη, εφόσον το ενεργητικό της κληρονομιαίας περιουσίας είναι μεγαλύτερο από το παθητικό αυτής, να απομένει σημαντικό μέρος της κληρονομιάς στους κληρονόμους προς ρευστοποίηση ή εκμετάλλευση.
Ποια διαδικασία ακολουθείται για την αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής;
Εντός τεσσάρων μηνών από το θάνατο του κληρονομούμενου, ο κληρονόμος θα πρέπει να παραστεί ενώπιον της Γραμματείας του Δικαστηρίου της κληρονομιάς, ήτοι το κατά τόπον αρμόδιο Ειρηνοδικείο και να δηλώσει ότι αποδέχεται την κληρονομία με το ευεργέτημα της απογραφής. Μετά τη συμπλήρωση και κατάθεση της ανωτέρω δήλωσης, άρχεται νέα τετράμηνη προθεσμία, εντός της οποίας ο κληρονόμος υποχρεούται να καταθέσει τη σχετική Αίτηση ενώπιον του αρμοδίου Δικαστηρίου για την αποδοχή της κληρονομίας με το ευεργέτημα της απογραφής, η οποία θα πρέπει να είναι πλήρης και να εμπεριέχονται σε αυτήν όλα τα αναγκαία στοιχεία και δικαιολογητικά που απαιτούνται για να γίνει δεκτή (Πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών, Πιστοποιητικό περί μη δημοσίευσης διαθήκης του κληρονομουμένου, Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του κληρονόμου κ.ά.).
Η αίτηση εξετάζεται εν συνεχεία από τον Ειρηνοδίκη, ο οποίος εφόσον την κάνει δεκτή θα διατάξει την απογραφή της κληρονομίας από έναν συμβολαιογράφο και δύο πραγματογνώμονες. Η επιλογή των αρμόδιων να ενεργήσουν την απογραφή προσώπων, μπορεί να γίνει και από τον κληρονόμο εφόσον βέβαια το έχει συμπεριλάβει ως αίτημα στην αρχική του αίτηση. Η ανωτέρω τετράμηνη προθεσμία (η οποία αναστέλλεται για το διάστημα μεταξύ κατάθεσης της αίτησης του κληρονόμου και έκδοσης απόφασης από τον Ειρηνοδίκη), ολοκληρώνεται με τη σύνταξη της Έκθεσης Απογραφής της κληρονομιαίας περιουσίας από τον συμβολαιογράφο με τη συνδρομή των πραγματογνωμόνων, η οποία συνιστά επίσημο συμβολαιογραφικό έγγραφο και αναφέρει αναλυτικώς όλα τα στοιχεία της κληρονομιάς, δηλαδή τόσο το ενεργητικό όσο και το παθητικό της.
Βέβαια, η ολοκλήρωση της απογραφής δεν συνεπάγεται και αποδοχή της κληρονομίας , αλλά για την ολοκλήρωσή της όλης διαδικασίας, απαιτείται επιπροσθέτως χωριστή συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής, η οποία μεταγράφεται εν συνεχεία στο κατά τόπον αρμόδιο Υποθηκοφυλάκειο και γίνεται η σχετική καταχώριση και στο οικείο Κτηματολογικό Γραφείο, εφόσον στην περιοχή που βρίσκονται τα ακίνητα της κληρονομιάς, έχει τεθεί σε λειτουργεία το Κτηματολόγιο.
Υποβολή Δήλωσης Φόρου Κληρονομιάς
Ποια είναι η αρμόδια ΔΟΥ για την παραλαβή της Δήλωσης Κληρονομιάς;
Για την αποδοχή της δήλωσης φόρου κληρονομιάς, την περαιτέρω διαδικασία ελέγχου της ειλικρίνειας αυτής, τον προσδιορισμό και τη βεβαίωση του προκύπτοντος φόρου, αρμόδια είναι η ΔΟΥ στη χωρική αρμοδιότητα της οποίας είχε την κατοικία του ο κληρονομούμενος. Αν ο κληρονομούμενος είχε την κατοικία του στην αλλοδαπή αλλά απεβίωσε στην Ελλάδα, αρμόδια είναι η ΔΟΥ, στη χωρική αρμοδιότητα της οποίας απεβίωσε ο κληρονομούμενος, ενώ, αν ο κληρονομούμενος δεν κατοικούσε ούτε απεβίωσε στην Ελλάδα, αρμόδια είναι η ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού.
Από ποιόν υποβάλλεται η Δήλωση και ποιοι εναλλακτικοί τρόποι υπάρχουν σε περίπτωση μη δυνατής αυτοπρόσωπης παρουσίας;
Η δήλωση υποβάλλεται με κατάθεση στην αρμόδια ΔΟΥ από τους υπόχρεους σε φόρο ή από τους πληρεξούσιους αυτών και υπογράφεται από αυτούς ενώπιον του αρμοδίου υπαλλήλου που την παραλαμβάνει. Η δήλωση οποιουδήποτε υπόχρεου μπορεί να επιδοθεί και με δικαστικό επιμελητή. Αν ο υπόχρεος σε δήλωση διαμένει εκτός της περιφέρειας της αρμόδιας ΔΟΥ, η δήλωση μπορεί να υποβληθεί στον προϊστάμενο της ΔΟΥ του τόπου διαμονής του. Αν ο υπόχρεος σε δήλωση διαμένει στην αλλοδαπή, η δήλωση μπορεί να υποβληθεί στο οικείο Ελληνικό Προξενείο. Και στις δύο τελευταίες περιπτώσεις οι αρχές που παραλαμβάνουν τις δηλώσεις έχουν υποχρέωση να τις καταχωρούν την ίδια ημέρα στο οικείο υπηρεσιακό πρωτόκολλο και να τις αποστέλλουν χωρίς καθυστέρηση με απόδειξη στην αρμόδια ΔΟΥ. Ως ημερομηνία παραλαβής της δήλωσης στην περίπτωση αυτή λογίζεται η αναγραφόμενη στη δήλωση ημερομηνία καταχώρισης στο υπηρεσιακό πρωτόκολλο της αρχής που την παραλαμβάνει. Αυτός που παραλαμβάνει τη δήλωση υποχρεώνεται να χορηγεί σε αυτόν που την υποβάλλει απόδειξη παραλαβής.
Τι περιλαμβάνει η Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς;
Η δήλωση φόρου κληρονομίας περιλαμβάνει όλα τα κληρονομιαία στοιχεία, είτε φορολογούνται είτε όχι. Στην αρχική δήλωση αναγράφονται, χωρίς προσδιορισμό της αξίας τους, και όλα τα κληρονομιαία στοιχεία, για τα οποία, είτε αυτεπάγγελτα εκ του νόμου είτε με απόφαση του Προϊσταμένου της ΔΟΥ, μετατίθεται ο χρόνος γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης. Για τα στοιχεία αυτά υποβάλλεται νέα φορολογική δήλωση, κατά το χρόνο που θα γεννηθεί γι΄ αυτά η φορολογική υποχρέωση, η οποία καταχωρείται στο φάκελο της αρχικής δήλωσης, αφού η υπόθεση φόρου κληρονομιάς είναι ενιαία.
Σημειώνεται παρεμπιπτόντως ότι κατά την παραλαβή των δηλώσεων φόρου κληρονομιών, τα κατά το νόμο συνυποβαλλόμενα δικαιολογητικά έγγραφα, πιστοποιητικά και βεβαιώσεις (ληξιαρχική πράξη θανάτου, πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης, πρακτικό δημοσίευσης διαθήκης, συμβόλαια κ.λπ.) μπορούν να υποβληθούν είτε πρωτότυπα είτε ακριβή αντίγραφα αυτών.
Για την εν λόγω διαδικασία αποδοχής της κληρονομιάς, αναγκαία κρίνεται η καθοδήγηση ενός έμπειρου σε ζητήματα κληρονομικού δικαίου δικηγόρου, ο οποίος θα συνδράμει σε κάθε στάδιο της διαδικασίας και θα γνωμοδοτήσει, σε περίπτωση ύπαρξης χρεών για την επωφελέστερη για τον κληρονόμο επιλογή μεταξύ αποποίησης και αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής. Για περισσότερες πληροφορίες και διευκρινήσεις αναφορικά με την εν γένει διαδικασία, τα δικαιολογητικά και οτιδήποτε άλλο χρειάζεστε, βρισκόμαστε στη διάθεσή σας, είτε τηλεφωνικώς, είτε δια της αποστολής του μηνύματός σας στη φόρμα επικοινωνίας, προκειμένου να επικοινωνήσουμε εμείς μαζί σας και να προγραμματίσουμε μια δια ζώσης συνάντηση κατά την οποία θα συζητήσουμε όλα τα θέματα που ενδεχομένως σας απασχολούν και για τα οποία χρειάζεστε τη συνδρομή ενός αξιόπιστου δικηγόρου, με αμεσότητα, αποτελεσματικότητα και πάντοτε στο χαμηλότερο δυνατό κόστος.